Revolucioni Francez, Frika e Madhe u përhap si virus
Në vitin 1789, në fillim të Revolucionit Francez, vala e panikut e njohur si "Frika e Madhe" u përhap si një virus nëpër popullsi, duke lëvizur nëpër rrjetin rrugor me një mesatare prej 45 kilometrash në ditë dhe duke prekur veçanërisht zonat më të pasura dhe më të shkolluara të vendit.
Kjo tregohet nga modelet epidemiologjike të përdorura zakonisht për të studiuar përhapjen e sëmundjeve dhe të aplikuara në këtë fenomen historik shoqëror nga studiuesit në Universitetin e Milanos në bashkëpunim me Universitetin e Parisit 8 dhe Universitetin e Toulon.
Rezultatet, të cilat janë gjithashtu të dobishme për deshifrimin e fenomeneve aktuale si përhapja e lajmeve të rreme, janë botuar në revistën “Nature”.
Studimi rindërton hap pas hapi përhapjen e Frikës së Madhe midis 20 korrikut dhe 6 gushtit 1789, kur një valë e pakontrolluar thashethemesh u përhap në të gjithë Francën rreth bandave të armatosura dhe komploteve të kurdisura nga aristokracia për të shtypur Revolucionin. Një panik që nxiti revoltat fshatare kundër pronarëve të tokave dhe shkatërrimin e dokumenteve feudale (ngjarje që e shtynë Asamblenë Kombëtare të shpallte fundin e privilegjeve feudale më 4 gusht).
Studiuesit kryqëzuan burimet historike, hartat e lashta dhe të dhënat bashkëkohore demografike dhe socioekonomike (si çmimet e drithërave, shkrim-leximi dhe pronësia e tokës), duke i ripërpunuar ato duke përdorur një qasje inovative të bazuar në modele epidemiologjike. Ata zbuluan se Frika e Madhe u përhap nëpër rrugë, duke ndjekur një model të ngjashëm me atë të viruseve, duke arritur kulmin më 30 korrik 1789. Studiuesit llogaritën gjithashtu se thashethemet përhapeshin me një shpejtësi mesatare prej 45 kilometrash në ditë nga fshati në fshat dhe se 40% e vendeve të prekura ishin pranë një stacioni postar.
Zonat e pasura dhe ato me numrin më të madh të të shkolluarve (por edhe çmime më të larta të drithërave) ishin më të prekurat. Kjo sugjeron që Frika e Madhe nuk ishte vetëm një reagim emocional i pakontrolluar, por një përgjigje ndaj një situate të paqëndrueshme të shkaktuar nga çmimet marramendëse të drithërave dhe ligjet e pronësisë së tokës të pafavorshme për fermerët.
"Frika e Madhe ilustron rolin që thashethemet mund të luajnë në nxitjen e ndryshimeve politike", vëren Stefano Zapperi, profesor në Departamentin e Fizikës Aldo Pontremoli në Universitetin e Milanos dhe bashkautor i studimit. "Të kuptuarit se si përhapen thashethemet na ndihmon të kuptojmë jo vetëm të kaluarën, por edhe se si reagojmë ndaj krizave sot. Qasja inovative e këtij hulumtimi tregon se fenomenet shoqërore (madje edhe ato nga më shumë se dy shekuj më parë) mund të analizohen me mjete shkencore moderne. Ashtu si rrjetet sociale përhapin informacion (dhe dezinformim) sot, edhe rrjetet fizike në shekullin XVIII (rrugët, zyrat postare, komunikimet zyrtare) mund të shkaktojnë reaksione zinxhir në shkallë kombëtare."/MCN
